De VN schrijft in het IPCC klimaatrapport dat de mens de oorzaak is van de klimaatveranderingen. De opwarming zal de 2 graden zoals afgesproken in het Parijs-akkoord overschrijden tenzij de uitstoot van CO2 en andere broeikasgassen in de komende tientallen jaren fors lager wordt.
Voor het interieurontwerp betekent dit een nieuwe uitdaging, door zoveel mogelijk secundaire en hergebruikte items te gebruiken en te kiezen voor circulaire, bio-based materialen.
Onlangs is Roem en Interieurstudio Jan Visser gevraagd een interieurontwerp te maken voor It Swettehûs in opdracht van de Provincie Fryslân: een centraal brugbedieningscentrum in Leeuwarden. Dit gebouw heeft hoge ambities op het vlak van een circulaire economie. Het wordt een van de meest circulaire gebouwen van Friesland. Deze opdracht vormt de inspiratie voor deze nieuwe Roemreport over een circulair interieurontwerp.
Circulair ontwerpen en bouwen is noodzaak
Grondstoffen zijn eindig, en het winnen van grondstoffen brengt veel vervuiling met zich mee. Het werken aan circulaire interieurontwerpen is onderdeel van ‘de circulaire economie’; een systeem waarbij geen afval meer bestaat en grondstoffen steeds opnieuw gebruik kunnen worden.
Een duurzame wereld
Een circulair ontwerp draagt bij een duurzame wereld. Dit is een wereld die tegemoetkomt aan de behoeften van de huidige generatie, zonder die van toekomstige generaties tekort te doen. Een duurzame economie gaat dus ook over sociale en economische aspecten: maar bovenal ook over leefomstandigheden. Met andere woorden: een fijn gezond toekomstbestendig klimaat.
Momenteel verandert het klimaat omdat de temperatuur op aarde stijgt. De oorzaak hiervan is de opwarming van de aarde, als gevolg van een teveel aan CO2 in de lucht. Deze ophoping van CO2 wordt deels veroorzaakt door het verbranden van fossiele brandstoffen. Ook het kappen van bossen draagt bij aan een toevoer van teveel CO2. De gevolgen van de klimaatverandering zijn overal op de wereld zichtbaar: van hittegolven, bosbranden, hevige regenval tot extreme droogte en tropische cyclonen. Als we willen dat de klimaatopwarming beperkt blijft moeten we netto nul CO2 gaan uitstoten.
CO2 neutraal bouwen & wonen
Nog voordat er over het interieur wordt nagedacht, kunnen er al stappen ondernemen worden in de bouwfase die zorgen voor een CO2 neutraal gebouw: een gebouw met zo min mogelijk schadelijke gevolgen voor het milieu. Dit kan onder andere bereikt worden door:
- Energie neutraal bouwen: zelf energie opwekken met zonnepanelen, van het gas af, goede isolatie waardoor geen energie verloren gaat.
- Klimaat vriendelijk of neutraal bouwen: kortom, circulair: een vorm waarbij zoveel mogelijk herbruikbare en niet eindigende grondstoffen worden gebruikt.
- Minimaliseren van overige uitstoot, zoals transport en productie van goederen. Dit kan bereikt worden door lokaal te ‘mijnen’: kortom, het lokaal winnen en weer toepassen van grondstoffen zonder tussenkomst van vervuilend transport.
Bio-based en hergebruik
Bij het ontwerpen van een circulair interieur gebruiken we zoveel mogelijk natuurlijke en herbruikbare bronnen. Dit noemen we bio-based materialen: materialen uit de natuur, die je kunt kweken en laten groeien, en na gebruik kan composteren en weer terug kan geven aan de natuur.
Daarnaast kijken we naar hergebruik: welke items of materialen redden van de sloop of vuilstortplek? Welke materialen en items gebruiken we opnieuw?
Losmaakbaarheid is hierbij van belang: niet alles vastlijmen, dichtkitten maar demontabel bouwen. Dit maakt items makkelijk aanpasbaar, flexibel en dus makkelijk te hergebruiken.
Bij het selecteren van bio-based materialen kijken wij bij voorkeur naar lokale materialen: de productie veroorzaakt vaak al vervuiling. Het transporteren voegt hier nog extra vervuiling aan toe.
Daarnaast kijken we ook naar de toekomst: is het interieur onderhoudsvriendelijk, duurzaam in levensloop en kan het weer worden hergebruikt? En is het energiegebruik van toegepaste product acceptabel? Of kunnen we kiezen voor energiezuinigere opties?
De 9R’s voor circulair ontwerp
Een hulpmiddel bij het circulair ontwerpen is het 9R’s model. Bij alle keuzes die gemaakt worden kan het model worden gebruikt om een goede afweging te maken:
- Refuse: pas een item of materiaal in zijn geheel niet toe of minder.
- Rethink: bedenk een andere meer duurzame oplossing in plaats van toepassen extra item: bijvoorbeeld, delen met anderen.
- Reduce: maak producten milieuvriendelijke met lokale grondstoffen en verklein schade aan milieu door gebruik van bio-based materialen.
- Repair: repareer een product in plaats van het te vervangen.
- Reuse: maak opnieuw gebruik van een product of laat een ander het product gebruiken.
- Refurbise: repareer een oud product en maak het weer up-to-date.
- Remanufacture: gebruik onderdelen van oude producten en maak er een nieuw product van met een gelijke functie.
- Repurpose: gebruik onderdelen van oude producten en maak er een nieuw product van met een nieuwe functie.
- Recycle: maak producten van gerecycled materiaal in plaats van nieuwe grondstoffen
Design by nature
Museum de Fundatie in Zwolle toont op dit moment de tentoonstelling ‘design by nature’. Hier staat ‘The Exploded View’: een maquette van een woning ontwikkelt door Biobased Creations. Dit huis toont op mooie wijze hoe we bio-based en circulaire materialen kunnen toepassen in woningbouw en interieur. Sommige materialen weliswaar nog in experimentele onderzoeksfase, maar veelbelovend. Anderen al verkrijgbaar en toepasbaar.
Circulair hergebruik bronnen:
- Textiel: geen grondstof maar wel een grote bron voor circulaire ontwerpen. Verspilling kan worden tegen gegaan door textiel te hergebruiken in bouwmaterialen en objecten.
- Voedsel: veel voedsel gaat verloren en wordt verspild: popcorn, eierschillen, melkeiwit, dit alles kan worden gebruikt voor hoogwaardig hergebruik. Denk aan producten als servies of volledige wanden. En na gebruik gaan producten een tweede leven tegemoet of geven we ze terug aan de natuur.
- Riool: ook stoffen en mineralen uit het riool kunnen na filtering worden gebruikt als grondstof voor producten.
- Bloed en beenderen: dierenbloed wordt al veel gebruikt, in bijvoorbeeld dierenvoeding en brandstof en beenderen worden gebruikt in snoep, porselein en cosmetica. Maar toch gaat er nog veel verloren. Restmaterialen van het slachthuis kunnen perfect dienen bij productie van items als vazen servies, meubels en andere gebruiksvoorwerpen.
Tips voor een beter welzijn in huis
Daarnaast vinden we het belangrijk om te kijken naar totale duurzaamheid. Dit is uit te drukken in tijd: hoe lang gaat iets mee, maar ook in gezondheid en welzijn. Nog meer doen dan reduceren van CO2 door gebruik bio-based materialen en hergebruik? Vergroot het welzijn thuis en pas zo min mogelijk giftige stoffen toe.
Dit bereik je onder andere door:
- Te kiezen voor natuurlijke oliën en verven zonder VOC’s (vluchtige organische stoffen)
- Gebruik van 100% biologische schoonmaakmiddelen
- Veel groen toe te passen in het interieur: planten zuiveren de lucht en producten zuurstof, absorberen CO2 en reguleren het vochtgehalte en de temperatuur.
- Te kiezen voor producten met een duurzaam productieproces waarbij zo min mogelijk grondstoffen verloren gaan.
Benieuwd hoe je jouw interieur duurzamer, en circulair kan maken? Wij denken graag met je mee. Het ontwerpen van een circulair interieur is een uitdaging die we graag aangaan. Samen verkennen we de kansen en mogelijkheden en werken we samen aan een duurzamere samenleving.
De tentoonstelling ‘Design by nature’ is nog tot en met 3 oktober 2021 te bezoeken in museum De Fundatie in Zwolle.
