Biophilia, liefde voor leven

‘Biophilia: you + nature + home’. Dit is de interessante titel van het boek van Sally Coulthard. In een serie van twee blogs nemen we je mee in het interessante ontwerp. In dit blog lees je wat biophilia is en waarom het belangrijk is. En minstens zo belangrijk: hoe pas ik biophilia toe in mijn eigen leven en omgeving? De gedachten achter dit biophilia kun je namelijk toepassen in je eigen huis, op je werkplek en in je sociale omgeving. Aan de hand van praktische voorbeelden en stappenplannen nemen we je mee door verschillende onderdelen. In dit blog bespreken we onder andere: materiaalkeuze, kleur, patronen en licht. Je leert hoe je goede keuzes kan maken voor je eigen inrichting.

‘study nature, love nature, stay close to nature, it will never fail you’

Wat is biophilia?

Biophilia betekent letterlijk ‘liefde voor levende systemen’ en is de aangeboren en delicate emotionele band die ons mens met de aarde verbindt. Biophilia staat dus voor onze verbinding als mens met de natuur. Het staat voor het idee dat de mens gelinkt moet zijn met zijn of haar omgeving, en alle levende zaken in deze omgeving, om te kunnen overleven. Dit is een essentieel onderdeel van ons zijn. In 1960 werd biophilia als eerste genoemd door psycholoog en filosoof Erich Fromm. Sindsdien is het een concept welke in verschillende disciplines, als architectuur, psychiatrie en neurowetenschappen, wordt toegepast. Centraal staat altijd het omarmen van natuur en natuurlijke elementen.

Waarom is biophilia belangrijk?

Het idee om dicht verbonden te zijn met natuur en levende systemen maakt ons gelukkig en relaxed. Biophilia gaat in essentie dus over het verbeteren van ons welzijn. Het verrijkt en verlengd ons leven. Dit komt omdat de natuur ons, sinds mensenheugenis, voorziet van zaken die ons voorbestaan mogelijk maken. Zoals zonlicht, voedsel, medicijnen uit planten, hout voor huizen en warmte, water om te drinken en te wassen. En alle grondstoffen, die nodig zijn voor de meest vooruitstrevende designs, producten en technische toepassingen.

Er bestaat dus een directe link tussen het contact met de natuur en ons welzijn. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een link met natuur kan zorgen voor betere genezing bij ziekte, terugbrengen van stress, betere slaappatronen. Ook brengt het betere concentratie, geheugen en boost het onze creativiteit.

Is biophilia een trend of stijl?

Nee, biophilia is een ‘idee’ of ‘concept’ wat al lang bestaat. Trends komen en gaan, maar de drang en behoefte om dicht bij en met de natuur te leven blijft bestaan. Er is wel een steeds grotere behoefte aan het toevoegen van natuurlijke elementen aan onze leefomgeving en een hernieuwd bewustzijn van de positieve effecten van natuur. We zijn, in steeds grotere mate, ons bewust van de nadelen van dichtbevolkte stedelijke gebieden, en de afstand die dit teweeg brengt met de natuur. De behoefte aan natuurlijke en levende elementen om ons heen wordt ook groter naarmate de digitalisering een vlucht neemt. Dit verklaart waarom je natuurlijke elementen steeds vaker terugziet in hedendaagse trends.

Waar pas ik biophilia toe?

De principes van biophilia kun je toepassen in je dagelijkse leven. Of dit nu bij je thuis is, in de vorm van bijvoorbeeld interieur en tuininrichting, of op een kantoor of andere werkplek. Ook in de samenleving, in gemeenschappen als verenigingen, clubs, scholen, musea, kan het concept worden toegepast. In deze blog beschrijven we vooral de op interieurdesign toegepaste kant van het principe.

Hoe pas ik biophilia toe?

Levende systemen, natuur, de aarde: we kunnen ons inmiddels voorstellen wat het concept van biophilia betekent en waarom de principes goed kunnen zijn voor de mens. Maar hoe pas je dit nu toe in je eigen leven?

Belangrijk is om het woord ‘natuurlijk’ nog iets verder te omschrijven. Sally Coulthard onderscheid hier 3 duidelijke pijlers.

  1. Oorsprong: hier gaat het om zaken die letterlijk in de natuur zijn terug te vinden, om zaken die dicht bij deze originele vorm liggen. De meeste van deze zaken hebben nog een bewerking nodig voordat we ze kunnen toepassen. Bijvoorbeeld planten, bomen, maar ook planken, panelen en katoen en linnen. Dieren, maar dan vooral bijvoorbeeld wol en leer.
  2. Omgeving: hierbij draait het om dat een gebouw gelinkt is met de omgeving, de materialen, tradities en gewoontes die hierbij passen.
  3. Gewoonte: hier gaat het om menselijke gewoontes. Onze omgeving moet passen bij onze natuurlijke gang van leven. Bijvoorbeeld plek om te rusten, slapen, rust voor je gehoor en zicht. Hierbij betekent natuur dus de mens als gebruiker.

Deze drie pijlers komen samen in de manier waarop we biophilia kunnen toepassen in ons interieur.

Architectuur

Laten we eerst eens kijken naar de overall architectuur van gebouwen waarin we wonen voordat we ons richten op de inrichting.
Vroeger werden huizen gebouwd van lokale materialen, volgens lokale gewoontes. Hierbij kende de bevolking het klimaat, en daarom werden huizen hierop aangepast. Kortom: het huis weerspiegelt, en reageert op, haar lokale natuurlijke omgeving. Architectuur van de laatste decennia heeft hier vaak weinig meer mee te maken. Gelukkig is er een trend gaande bij architecten en designers die steeds meer teruggrijpen naar lokale gewoonten en materialen en klimaat.

Tip voor (ver)bouwen:

Mocht je dus de kans hebben om te (ver)bouwen: kijk goed naar klimaat en hoe je hier met je ontwerp rekening mee kan houden. Warmt de zon je kamer op, valt er genoeg natuurlijk licht binnen in je woning, en kun je bijvoorbeeld met de wind je woning afkoelen in warme periodes. Deze aanpak gericht op de natuur, in combinatie met moderne technieken en productieprocessen leidt tot meer duurzame woningen die ons dichter bij de natuur brengen.

Materialen

Onze gebouwen zullen in de meeste gevallen het concept van biophilia niet volledig hebben omarmd. Des temeer reden om in het interieur keuzes te maken die ons dichter bij de natuur brengen. Slim materiaalgebruik is hiervoor uitermate geschikt.

Materialen die minimaal bewerkt zijn en uit de lokale omgeving komen zijn het beste om toe te passen. Vanuit duurzaamheid: want deze materialen hebben een kleinere footprint en zijn niet met giftige stoffen bewerkt. Maar ook vanuit het gedachtengoed van biophilia: namelijk dat mensen beter reageren op natuurlijke materialen.

Veel gebruik van deze natuurlijke materialen geven ons een sterke connectie met buiten, de natuur. Sally Coulhard komt hier met een interessante vergelijking die ons nieuwe inzichten geeft. Ze vergelijkt onze gebouwen tot dierenverblijven in de dierentuin. Toen men begon met het bouwen van dierentuinen, kwam men er al snel achter dat dieren een verblijfplaats nodig hebben die zoveel mogelijk lijkt op hun natuurlijke omgeving. Doe je dit niet, dan ervaart het dier stress, stopt met eten en doet zichzelf pijn. Waarom zou dit met mensen anders zijn? Het is volgens haar niet gek dat veel mensen zich niet op hun gemak voelen in hedendaagse gebouwen waar de link met natuur ver te zoeken is.

5 tips voor een succesvolle materiaal keuze:

  1. Gebruik natuurlijke materialen zowel in het gebouw en de structuur, als in het interieur en de decoratie hiervan.
  2. Gebruik materialen daar waar ze nuttig voor zijn, elk materiaal heeft zijn eigen unieke eigenschappen, zet deze optimaal in.
  3. Denk vanuit je zintuigen en geef ze een optimale ervaring: maak een rijke mix van materialen die je kan aanraken, voelen, op liggen, bekijken, op lopen en kan ruiken.
  4. Maak gebruik van zoveel mogelijk lokale materialen, dit is beter voor het klimaat en er ontstaat zo een directe link met je omgeving.
  5. Gebruik materialen die minimaal bewerkt zijn, maar natuurlijk wel voor voldoende comfort zorgen.

Intensiviteit

Belangrijker nog dan de kleur zelf, is de intensiviteit van de kleur. Die bepaalt hoe we ons voelen in een kamer. We zullen ons meer relaxed en comfortabel voelen in ruimtes met kleuren die minder intens zijn, ook als is dit bijvoorbeeld de kleur rood, geel of oranje. Daar tegenover kan een hele fel groene kamer niet relaxed overkomen, ondanks onze algemene opvatting van groen als een rustgevende kleur.

Felle kleuren

Ga zorgvuldig om met het gebruik van felle kleuren: neem hiervoor ook de natuur als voorbeeld. In de natuur komen felle kleuren in kleine hoeveelheden voor. En vaak hebben de felle kleuren een alarmerende werking. Het duidt gif en gevaar aan of wordt gebruikt voor seksuele aantrekkingskracht.  Felle kleuren zijn dus prima te gebruiken, maar zorg voor een goede balans en realiseer je dat de grens van wat verdraagbaar is bij iedereen persoon anders is.

Donkere kleuren

Donkere kleuren kunnen de fantasie prikkelen, rustgevend zijn en een fijn contrast vormen voor de lichtere ruimtes in een huis of gebouw. Ze wekken een gevoel van mysterie, door de weerkaatsing van licht en de werking van schaduw. Ook vallen felle items en kleuren meer op voor een donkere achtergrond. Genoeg reden om donkere kleuren te omarmen in een biophilia ontwerp. Het beste doe je dit in kamers die je gebruikt in de avond of ’s nachts. Deze donkere kleuren kunnen namelijk een gevoel van warmte en geborgenheid geven.

Even samengevat:

  1. Neem kleuren die herleidbaar zijn naar de natuur als uitgangspunt voor je pallet.
  2. Ga zorgvuldig om met de intensiviteit: die bepaalt hoe je je voelt bij een kleur.
  3. Kleur roept bij iedereen andere gevoelens op: hou hier rekening mee.
  4. Breng een goede balans aan bij gebruik van felle kleuren: neem de natuur als uitgangspunt, waarbij felle kleuren vaak een alarmerende werking hebben en dus gedoseerd moeten worden toegepast.

Licht

Ons lichaam bezit een biologische klok. Deze klok regelt zichzelf en bepaalt wanneer we slapen, leven, honger hebben en alert moeten zijn. Deze biologische klok staat in nauw contact met de natuur. Door onze 24/7 maatschappij en digitale technologie doorbreken we dit natuurlijke proces. Wie van kamperen houdt, heeft waarschijnlijk ervaren dat gaan slapen wanneer de nacht invalt en opstaan bij zonsopkomst, een heilzame werking heeft. Daarnaast heeft daglicht een positieve werking op onze gemoedstoestand: licht van buiten, ook al is het bewolkt. We spenderen tegenwoordig veel minder tijd in de buitenlucht, met als gevolg dat veel mensen te weinig daglicht zien.

In relatie met biophilia in ons interieur is het aan te bevelen veel daglicht toe te laten in onze gebouwen: deze stimuleren ons actief te zijn overdag, en wijzigingen in licht op te merken: zodoende kunnen we als het avond wordt rustiger aan doen en ons lichaam in een relaxed stand brengen. Voldoende daglicht in onze woningen kunnen we bereiken door extra ramen toe te voegen, dakramen of lichtstraten te laten installeren of, als we hier toe de mogelijkheid hebben, een patiotuin in ons huis te integreren. Een andere slimme manier om optimaal gebruik te maken van daglicht is het installeren van glazen deuren en wanden. Hiermee laat je natuurlijk daglicht dieper en langer je huis binnenkomen.

Tips voor licht in je huis

  1. Hou je vloeren licht, dit doet je kamer ruimer en lichter ogen.
  2. Maak gebruik van materialen die licht weerkaatsen, zoals spiegels, glas en bijvoorbeeld RVS.
  3. Kies bewust je raambekleding; kamerbrede ramen laten geen ruimte voor je gordijnen wanneer ze niet gesloten zijn, en nemen dus daglicht weg. Hetzelfde gebeurt vaak bij vouwgordijnen.
  4. Maximaliseer daglicht op plekken waar je overdag veel aanwezig bent: plaats je zit- en/of eethoek bij de ramen, plaats je bureau bij een raam.
  5. Teveel daglicht? Kies voor indirect licht, door een raam zo te plaatsen dat deze licht reflecteert, of werk met matglas en filters: zoals folies of in-betweens.
  6. Al avond? Kies voor kaarslicht en ontsteek een haardvuur. Je zal je hierdoor relaxed en veilig voelen je socialer opstellen.

Bloemen en planten

Gebruik van bloemen en planten heeft een positieve werking op de luchtkwaliteit en op je stemming. Plaats planten en bloemen in je huis of op je werkplek en ervaar de positieve effecten op je gezondheid, productiviteit en creativiteit. Studies tonen aan dat planten en bloemen stress, depressies en geweld kunnen terugdringen. Bloemen kunnen daarnaast ook zorgen voor een heldere geest en sociale contacten, zo wees een onderzoek onder ouderen uit.

Geïnspireerd geraakt?

Kun jij wel wat hulp gebruiken met de inrichting van je woning of bedrijfspand. Of sluiten de ideeën van biophilia aan op jouw merk of bedrijf en wil je deze doorvoeren in het interieur? Studio Jan visser denkt graag met je mee.

 

 

Boekentip

Sally Coulthard, een best-selling auteur en ontwerper schreef onlangs dit interessante boek. Sally is onder andere bekend van haar column ‘Good Life in Country’ voor Country Living magazine. Het boek ‘Biophilia: you + nature + home’ koop je onder andere bij bol.com

Koop nu